Ἁγιος Ἱερομάρτυς Διονύσιος (Καλλίαρχος) Μητροπολίτης Ἐφέσου [ 1 8 2 1 + ]

Ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυς Διονύσιος γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη καί ἡ οἰκογένειά του εἶχε καταγωγή ἀπό τό χωρίον Ζυφιᾶς Χίου. Ἀπό μικρή ἠλικία ἀκολούθησε τήν Ἱερωσύνη, κατόπιν παρότρυνσης τοῦ θείου του Μελετίου Γ΄ Καλλιάρχη, ὁ ὁποῖος ἦταν τότε Μητροπολίτης Λαρίσης (1769 – 1793), τόν ὁποῖο καί διαδέχθηκε.

Ὅταν ἐκλέχθηκε Μητροπολίτης Λαρίσης ἐπιτέλεσε σπουδαῖο ἐκκλησιαστικό καί ἐθνικό ἔργο.

Πέτυχε τήν ἔκδοση φιρμανιοῦ μέ τό ὁποῖο μετριαζόταν ὁ γενιτσαρικός φόρος γιά τούς ὑπόδουλους, ἐπιτάχυνε τίς διαδικασίες ἀνέγερσης τοῦ Ἱ. Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἀχιλλείου πού εἶχε καταστραφεῖ, τό 1794 ἀνέγειρε τό παλαιό ἑλληνικό σχολεῖο Λαρίσης, ἐνίσχυσε τή σχολή τοῦ Τυρνάβου καί ἵδρυσε πολλά ἄλλα σχολεῖα στή Μητροπολιτική του Περιφέρεια.

Στήν Κωνσταντινούπολη, μέ τήν ἰδιότητά του ὡς μέλους τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἦταν ἕνας ἀπό τούς Συνοδικούς Ἀρχιερεῖς πού ἀνέδειξαν στόν Πατριαρχικό Θρόνο τόν Γρηγόριο τόν Ε΄, τό 1797.

Τό 1803 ἐκλέχθηκε Μητροπολίτης Ἐφέσου, ὅπου συνέχισε τήν δράση του γιά τήν ἑλληνική παιδεία καί ἔκτισε Ναούς σέ ὅλη τή Μητροπολιτική του Περιφέρεια

Τήν 1η Φεβρουαρίου 1804, ὁ Διονύσιος ὑπέγραψε ἔγγραφο στό ὁποῖο ἀναφερόταν ἡ ἀγορά οἰκήματος στήν Ξηροκρήνη γιά νά στεγασθεῖ ἡ Πατριαρχική Σχολή Ξηροκρήνης.

Ὁ Διονύσιος, ὡς ἐπίσκοπος Ἐφέσου, ἔγινε μέλος τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. Ὅταν ἐκδηλώθηκε ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἦταν Συνοδικός Ἐπίσκοπος στήν Κωνσταντινούπολη.

Κατηγορήθηκε ἀπό τούς Τούρκους ὡς ὑποκινητής τῆς Ἐπαναστάσεως τῶν Ἑλλήνων, ὅταν ἀρνήθηκε μεταξύ ἄλλων Μητροπολιτῶν νά ἐπικυρώσει τήν ἐγκύκλιο μέ τόν ἀφορισμό τῆς Ἐπανάστασης ἀπό τό Πατριαρχεῖο, ἀρνούμενος ἀκόμα καί τή δημόσια ἀνάγνωσή της.

Οἱ Τοῦρκοι τόν συνέλαβαν καί τόν φυλάκισαν στή Κωνσταντινούπολη μαζί μέ τούς Μητροπολίτες Δέρκων Γρηγόριο, Ἀγχιάλου Εὐγένιο, Νικομηδείας Ἀθανάσιο, Ἀδριανουπόλεως Δωρόθεο, Τυρνόβου Ἰωαννίκιο καί Θεσσαλονίκης Ἰωσήφ.

Τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα, 10 Ἀπριλίου 1821, μετά τόν ἀπαγχονισμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄, οἱ Τοῦρκοι ἀπαγχόνησαν τόν Μητροπολίτη Ἐφέσου Διονύσιο, μαζί μέ τούς Μητροπολῖτες Ἀγχιάλου Εὐγένιο καί Νικομηδείας Ἀθανάσιο.

Τά σώματά τους τά ἄφησαν κρεμασμένα γιά τρεῖς ἡμέρες καί στή συνέχεια τά ἔρριξαν στήν  θάλασσα.

Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ καί γεραίρει τήν μνήμη του τήν 10η Ἀπριλίου.