Ξεχάστε τον οργουελικό εφιάλτη για τον οποίο έχετε ακούσει – η Κίνα δεν εκχωρεί «κοινωνικά πιστωτικά αποτελέσματα» στους πολίτες της για να παρακολουθούν ή να ελέγχουν κάθε κίνηση.

Αυτό που υπάρχει στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο κοινότοπο: ένα γραφειοκρατικό πλαίσιο για την επιβολή κανόνων και την επιβράβευση της συμμόρφωσης, το οποίο αργότερα δοξάστηκε στη Δύση ως μια παγκόσμια ηθική ιστορία για τον «αυταρχικό έλεγχο» – μέρος του πολέμου της πληροφορίας.

Δεν υπάρχει «σύστημα κοινωνικής πίστωσης» στην Κίνα που να στοχεύει να αναγκάσει τους πολίτες να συμπεριφέρονται σύμφωνα με την κυβέρνηση, παρά τη συχνά παραπλανητική απεικόνιση στα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Όπως εξηγεί ο Jerry Grey – ο οποίος διδάσκει και συμβουλεύει στην Κίνα για πάνω από δύο δεκαετίες και έχει ποδηλατήσει δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα σε όλη τη χώρα – σε μια συνέντευξη βίντεο, αυτές οι απεικονίσεις είναι εξαιρετικά παραπλανητικές.

Μάλιστα, υπάρχει ένα ατομικό πιστωτικό πλαίσιο που αντιμετωπίζει συγκεκριμένα νομικά και διοικητικά ζητήματα, όπως:

• Μη πληρωμή οφειλών με δικαστική απόφαση
• Απάτη ή φοροδιαφυγή
• Παραβάσεις των κανονισμών οδικής ασφάλειας
• Υποβολή ψευδών πληροφοριών σε κυβερνητικές υπηρεσίες

Είναι αλήθεια ότι τα διαδικτυακά σχόλια μπορούν να λογοκριθούν εάν θεωρηθούν παραπλανητικά, προσβλητικά ή σκόπιμα σχεδιασμένα για την προώθηση της κοινωνικής διχόνοιας. Ωστόσο, η θεμιτή κριτική και τα δικαιολογημένα παράπονα δεν λογοκρίνονται. Αν και αυτή η πρακτική αναφέρεται συχνά ως «λογοκρισία», είναι στην πραγματικότητα ένα ρεαλιστικό μέτρο που στοχεύει στη διασφάλιση ενός αξιόπιστου, τακτικού και πολιτισμένου διαδικτυακού περιβάλλοντος.

Σε αντίθεση με τη δημοφιλή αφήγηση στη Δύση, το σύστημα της Κίνας δεν είναι:

• Μια κεντρική «οργουελιανή» βάση δεδομένων που αποδίδει μια ενιαία βαθμολογία σε κάθε πολίτη
• Ένας μηχανισμός που παρακολουθεί τις πολιτικές απόψεις ή τη δραστηριότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την τιμωρία
• Μια αλγοριθμική «βαθμολογία φήμης» παρόμοια με ένα βιντεοπαιχνίδι ή ένα σύστημα αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας

Σύμφωνα με τα έγγραφα της ίδιας της κινεζικής κυβέρνησης, το πλαίσιο λειτουργεί κυρίως ως νομικός μηχανισμός επιβολής για την προώθηση της αξιοπιστίας και της νομοταγούς συμπεριφοράς – ενώ φυσικά προωθεί και την κοινωνική συμμόρφωση.

Σε ορισμένες τοπικές πρωτοβουλίες, οι εθελοντές – που συμμετέχουν εξ ολοκλήρου εθελοντικά – μπορούν να λάβουν μικρές ανταμοιβές ως αναγνώριση της κοινωνικής υπηρεσίας, όπως δωρεάν εισιτήρια για έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, αλλά μόνο εάν θέλουν να τα αποδεχτούν.

Το Εταιρικό Σύστημα Κοινωνικής Πίστωσης

Ωστόσο, υπάρχει ένα ξεχωριστό Σύστημα Εταιρικής Κοινωνικής Πίστωσης (CSCS) που ισχύει για εταιρείες – εγχώριες και ξένες – όχι για ιδιώτες. Αυτό το σύστημα είναι κυρίως ρυθμιστικό και διοικητικό, εστιάζοντας στη νομική συμμόρφωση, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στις επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Παράδειγμα: Μια κατασκευαστική εταιρεία

Φανταστείτε μια κατασκευαστική εταιρεία στην επαρχία Zhejiang.

Εάν η εταιρεία:

• πληρώνει σωστά τους φόρους,
• συμμορφώνεται με τα περιβαλλοντικά πρότυπα,
• Διασφαλίζονται ασφαλείς συνθήκες εργασίας και
• Υποβάλετε όλα τα απαιτούμενα δεδομένα εγκαίρως,

Μπορεί να τοποθετηθεί σε «κόκκινη λίστα» από τις αρμόδιες αρχές. Αυτό το καθεστώς μπορεί να δώσει στην εταιρεία ορισμένα πλεονεκτήματα, όπως λιγότερους ελέγχους ρουτίνας, ταχύτερο εκτελωνισμό και προνομιακή πρόσβαση σε κρατικές συμβάσεις ή δάνεια χαμηλού επιτοκίου.

Ωστόσο, εάν η ίδια εταιρεία:

• δεν πληρώνει φόρους,
• παρέχει ψευδείς πληροφορίες στην τεκμηρίωση για την ασφάλεια των προϊόντων, ή
• περιβαλλοντικούς κανονισμούς,

Θα μπορούσε να μπει στη «μαύρη λίστα» ως μια σοβαρά αναξιόπιστη εταιρεία. Σε αυτήν την περίπτωση, η εταιρεία θα μπορούσε να έχει περιορισμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, να αντιμετωπίσει αυξημένο έλεγχο από τις ρυθμιστικές αρχές και να κατονομαστεί δημόσια σε κυβερνητικούς ιστότοπους με τις παραβιάσεις της.

Αυτές οι αποφάσεις δεν καθορίζονται από μια κεντρική «βαθμολογία» ή αλγόριθμο, αλλά από υπάρχοντα νομικά και διοικητικά αρχεία, τα οποία πλέον μοιράζονται πιο αποτελεσματικά μεταξύ διαφορετικών αρχών.

Ένα σύστημα πιο συνηθισμένο από το Οργουελιανό

Η ειρωνεία είναι ότι το λεγόμενο «κινεζικό σύστημα κοινωνικής πίστωσης» έχει γίνει ένα τεστ Rorschach για τους φόβους σχετικά με την τεχνολογία, τη διακυβέρνηση και τον έλεγχο στη Δύση.

Στην πραγματικότητα, αυτό που η Κίνα αποκαλεί «πίστωση» είναι πιο κοντά σε έναν γραφειοκρατικό μηχανισμό λογοδοσίας – δύσκολα η δυστοπική φαντασίωση ενός αλγορίθμου που βλέπει τα πάντα και μετράει την ανθρώπινη αρετή.

Η πραγματική ιστορία δεν είναι για ένα έθνος που γίνεται ψηφιακό πανοπτικό, αλλά για το πώς ένα περίπλοκο διοικητικό σύστημα έχει παραμορφωθεί σε μια ηθική παραβολή για τον αυταρχισμό.

Ίσως αυτό που ανησυχεί περισσότερο τους δυτικούς παρατηρητές δεν είναι ότι η Κίνα παρακολουθεί την ανάρμοστη συμπεριφορά – αλλά ότι το κάνει μέσω ενός συστήματος που, πολιτικά απογυμνωμένο, δεν φαίνεται τόσο διαφορετικό από τις μετρήσεις συμμόρφωσης και φήμης στις οποίες υπόκεινται στις δικές μας κοινωνίες.

Εικονογράφηση: Felix Abt

Ο Felix Abt είναι επιχειρηματίας, συγγραφέας και ταξιδιωτικός blogger με έδρα την Ασία