Το καθήκον του Zvi ήταν να εντοπίσει τον Eichmann στο Μπουένος Άιρες, αλλά ήταν το έτος 1960. Δεν υπήρχε διαδίκτυο και ο Zvi δεν μιλούσε ισπανικά. Αντίθετα, στράφηκε στους εθελοντές Sayanim, οι οποίοι μπόρεσαν να του παράσχουν ασφαλή διαμονή, μετρητά, πινακίδες κυκλοφορίας και οποιαδήποτε άλλη υποστήριξη χρειαζόταν.

Περισσότερα από 60 χρόνια αργότερα, πιστεύεται ότι οι Sayanim εξακολουθούν να εργάζονται κρυφά. «Χωρίς τους sayanim, η Μοσάντ δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει», γράφει ο Βρετανός ερευνητής δημοσιογράφος και συγγραφέας Gordon Thomas στο «Gideon’s Spies».

“Συλλέγουν τεχνικά δεδομένα και κάθε είδους «ανοιχτές» πληροφορίες: μια φήμη σε ένα κοκταίηλ πάρτι, μια ιστορία στο ραδιόφωνο, μια παράγραφο σε μια εφημερίδα, μια μισοτελειωμένη ιστορία σε ένα δείπνο».

Στην περίπτωση του Zvi, ήθελε ένας από τους Sayan – τον ενικό του Sayanim – να παραδώσει ένα «δώρο» σε μια διεύθυνση που συνδέεται με τον Eichmann. Όταν ο Sayan έμαθε ότι η οικογένεια είχε μετακομίσει, έπεισε έναν ξυλουργό που δούλευε στο σπίτι να του πει τη νέα διεύθυνση και επέστρεψε στο Zvi. Αφού ολοκληρώθηκε η εργασία, ο Sayan αναχώρησε με αυστηρές οδηγίες να μην πει σε κανέναν για το περιστατικό. Η Μοσάντ κινητοποιήθηκε γρήγορα, απήγαγε τον Eichmann στο δρόμο κοντά στο νέο του σπίτι και τον πήγε στο Ισραήλ, όπου δικάστηκε για εγκλήματα πολέμου.

Οι μυστικοί βοηθοί της Μοσάντ

Ένας sayan πρέπει να είναι 100 τοις εκατό Εβραίος και, σε πολλές περιπτώσεις, να έχει διπλή υπηκοότητα. Για το λόγο αυτό, η Huffington Post αμφισβήτησε εάν η Μοσάντ είχε χρησιμοποιήσει τα διαβατήρια Sayanim ως κάλυψη για τους πράκτορες της Μοσάντ που εισήλθαν στο Ντουμπάι το 2010 για να δολοφονήσουν τον έμπορο όπλων της Χαμάς Mahmoud Abdel Rauf al-Mabhouh.

Ο πρώην διευθυντής της Μοσάντ Meir Amit δημιούργησε το sayanim (η εβραϊκή λέξη για τον βοηθό) τη δεκαετία του 1960 για να υποστηρίξει τους Katsas, τους αξιωματικούς πληροφοριών της Μοσάντ. (Βλ. Wikipedia) «Μέχρι το 1998, υπήρχαν περισσότεροι από 4.000 sayanim στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδόν τέσσερις φορές περισσότεροι από ό,τι στις ΗΠΑ», γράφει ο Thomas. Η Μοσάντ ξόδευε εκατοντάδες εκατομμύρια δολλάρια το μήνα για να διατηρήσει τους πόρους της, να πληρώσει τα έξοδα των Sayanim, να λειτουργήσει ασφαλή καταφύγια και να καλύψει τα λειτουργικά έξοδα.

Πιστεύεται ότι κάθε χώρα έχει ένα δίκτυο Sayanim που δημιουργήθηκε από την εβραϊκή κοινότητα. Σύμφωνα με τον Thomas, ο πιο διάσημος Sayan στη Μεγάλη Βρετανία ήταν ο Βρετανός μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης Robert Maxwell. Οι Sayan δεν είναι επίσημοι πράκτορες, αλλά παρέχουν βοήθεια κατόπιν αιτήματος και βοηθούν σε δραστηριότητες όπως η συλλογή πληροφοριών ή η δημοσίευση ειδήσεων. Το δίκτυο βασίζεται σε προσωπικές σχέσεις, κοινούς πολιτιστικούς και θρησκευτικούς δεσμούς και μια αίσθηση αλληλεγγύης με το Ισραήλ.

Επιχείρηση «Οργή του Θεού»

Στο πλαίσιο της επιχείρησης «Οργή του Θεού», η Μοσάντ επιδίωξε τον στόχο της εξάλειψης όλων όσων εμπλέκονται στη δολοφονία έντεκα Ισραηλινών αθλητών κατά τη διάρκεια των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1972 στη Δυτική Γερμανία. Η Μοσάντ, εξουσιοδοτημένη από την Ισραηλινή πρωθυπουργό Γκόλντα Μέιρ, αναγνώρισε μια παλαιστινιακή ομάδα που ονομάζεται «Μαύρος Σεπτέμβρης» ως δράστες και φέρεται να πέρασε περισσότερα από 20 χρόνια εντοπίζοντας τους εμπλεκόμενους.

Το Ισραήλ ήθελε να ενσταλάξει φόβο στα μέλη του «Μαύρου Σεπτέμβρη» και να εκδικηθεί.

«Οι επιθέσεις συνοδεύονταν από μοιρολόγια στην τοπική εφημερίδα που διοργάνωσε ο τοπικός Άραβας sayanim και οι οικογένειες των θυμάτων λάμβαναν συλλυπητήριες κάρτες και λουλούδια πριν από κάθε επίθεση», δήλωσε η ερευνήτρια Amy Catherine Kirchheimer. (Πρβλ. Security Studies)

Κατάσκοποι σαν εμάς

Ήταν ο ηθοποιός του James Bond Chaim Topal αξιωματικός του Σαγιάν ή της Μοσάντ;

Μετά τον θάνατό του τον Μάρτιο του 2023, η οικογένεια του Topal ανακοίνωσε ότι ήταν στενός φίλος του αξιωματικού της Μοσάντ Zvika Malkin, ο οποίος συμμετείχε στην απαγωγή του Eichmann. Ο Topal βοήθησε τον Zvika με την ασφάλεια σε αρκετές περιπτώσεις, του παρείχε καταφύγιο στο Λονδίνο και βοήθησε τη Μοσάντ να μεταφέρει έγγραφα και να εγκαταστήσει εξοπλισμό παρακολούθησης τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, ενώ ταυτόχρονα πρωταγωνίστησε μαζί με τον Roger Moore στο “On a Deadly Mission” (1981).

Η κόρη του Topal, Adi, είπε στην εφημερίδα «Haaretz» ότι ο Zvika εμφανιζόταν πάντα μεταμφιεσμένος στο σπίτι της στο Λονδίνο, περνούσε από την πίσω αυλή για να μην τον δουν και μετά μπήκε στο διαμέρισμα της οικογένειας: «Δεν έχεις κλειδί, πώς μπήκες μέσα;» Τον ρώτησα μια φορά και μου απάντησε με τη ρινική του φωνή: «Το λες κάστρο αυτό;»

Ο Mordechai Vanunu και οι Sayanim

Αφού ο πυρηνικός τεχνικός Mordechai Vanunu διέρρευσε τα μυστικά των πυρηνικών όπλων του Ισραήλ στα μέσα ενημέρωσης του Λονδίνου το 1986, το Ισραήλ ήθελε να μάθει πού βρισκόταν ο Vanunu. Οι Sayanim κινητοποιήθηκαν. «Σε δεκάδες έμπιστους Εβραίους εθελοντές δόθηκαν στον καθένα λίστες με ξενοδοχεία και ξενώνες για έλεγχο», είπε ο Thomas.

Αφού εντοπίστηκε, η πράκτορας της Μοσάντ Cheryl Bentov πόζαρε ως «Cindy», μια Αμερικανίδα τουρίστρια από τη Φλόριντα. Πλησίασε τον Vanunu και αργότερα τον έπεισε να τη συνοδεύσει σε ένα ταξείδι στη Ρώμη. Το «ρομαντικό» Σαββατοκύριακο του Vanunu στην Ιταλία τελείωσε με τον ίδιο να ναρκώνεται, να απάγεται, να μπαίνει λαθραία σε μια βάρκα κομάντο και να μεταφέρεται σε ένα γιωτ που τον μετέφερε στο Ισραήλ, όπου φυλακίστηκε.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση από τον Oliver Janich για τους Sayanim: