info@ethnikoiphylakes.org
«Κρειττότερον ἰδεῖν ἐν μέσῃ Πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων, ἢ καλύπτραν Λατινικήν»….
- Αρχική
- Uncategorized
- «Κρειττότερον ἰδεῖν ἐν μέσῃ Πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων, ἢ καλύπτραν Λατινικήν»….
2
Ιούν
0
«Κρειττότερον ἰδεῖν ἐν μέσῃ Πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων, ἢ καλύπτραν Λατινικήν»….
Στην τελευταία πνοή μιας Αυτοκρατορίας, λίγο πριν τα τείχη της Πόλης σωριαστούν μαζί με τις ελπίδες του γένους, ένας λόγος διαπερνά τους αιώνες σαν προσευχή που δεν ειπώθηκε ποτέ μεγαλόφωνα κι όμως ακούστηκε παντού.
«Κρειττότερον ἰδεῖν ἐν μέσῃ Πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων, ἢ καλύπτραν Λατινικήν».
Ο Λουκάς Νοταρᾶς, ο τελευταίος Μεγάλος Δούκας της Βασιλεύουσας, δεν μας άφησε απλώς ένα απόφθεγμα:
Μας κληροδότησε το υπαρξιακό δίλημμα ενός έθνους: όταν όλα τελειώνουν, τι απομένει άξιο να σωθεί;
Το ρηθέν του Νοταρᾶ δεν είναι ούτε ξέσπασμα φανατισμού, ούτε μια λανθασμένη πολιτική εκτίμηση, είναι, πάνω απ’ όλα, μια θεολογική απόφανση· μια πνευματική κραυγή ανθρώπου που γνώρισε πως η ήττα του σώματος είναι λιγότερο φρικτή από την προδοσία της πίστης.
Εκεί όπου η σπάθη απειλεί τη ζωή, υπάρχει μαρτύριο, εκεί όμως όπου η πίεση ζητά την άρνηση του Δόγματος, γεννιέται η εσωτερική αποστασία και αυτή σκοτώνει όχι το σώμα αλλά την ψυχή.
Η επιλογή ανάμεσα στον Οθωμανό κατακτητή και τον Λατίνο ηγεμόνα δεν ήταν επιλογή πολιτικής, ήταν επιλογή πνευματικής ταυτότητας.
Οι Οθωμανοί δεν ζήτησαν ποτέ να αλλάξουμε το Πιστεύω μας: Ζήτησαν φόρο, υποτέλεια, ταπείνωση μας κράτησαν ζωντανούς μέσα στην εξάρτηση.
Οι Δυτικοί, όμως, ζητούσαν την Ένωση με όρους υποταγής στο παπικό πρωτείο, ζητούσαν να σωθούμε θεσμικά με τίμημα τη διάλυση της ορθόδοξης ταυτότητας.
Είναι εύκολο να κρίνουμε με γνώμονα τη λογική. Μα η Ιστορία δεν είναι μια άσκηση λογικής· είναι δράμα μνήμης.
Στην Κάτω Ιταλία, οι ελληνόφωνοι Ορθόδοξοι που παρέμειναν μετά την πτώση της Βυζαντινής κυριαρχίας, δεν αφομοιώθηκαν πολιτισμικά μόνο· εξαφανίστηκαν πνευματικά.
Η Λατινική Εκκλησία, με την αμείλικτη πρακτική της Ιεράς Εξέτασης και της προσηλυτιστικής πολιτικής, δεν άφησε περιθώριο ύπαρξης στην Ανατολή· μόνο στη μετάνοια υπήρχε σωτηρία, δηλαδή στην απάρνηση της παράδοσης.
Αντίθετα, ο Οθωμανικός ζυγός, παρότι βάναυσος, επέτρεψε στην Ορθοδοξία να διατηρήσει τον θεμελιώδη της πυρήνα.
Ό,τι υπέστημεν σκλαβιά, φόβο, αίμα, ήταν πάνω στο σώμα.
Η πίστη μας όμως, στο βάθος, παρέμεινε αλώβητη.
Το μαρτύριο της σιωπής, τα κρυφά σχολειά, οι νεομάρτυρες, όλα μαρτυρούν μια Εκκλησία πληγωμένη αλλά ζωντανή.
Η πνευματική ζωή συνεχίστηκε, όχι μέσα στην ελευθερία, αλλά μέσα στην αλήθεια.
Κι εδώ αναφαίνεται το πιο παράδοξο συμπέρασμα: Η Εκκλησία της Ανατολής επέζησε κάτω από τη σκιά του Ισλάμ, αλλά σβήστηκε κάτω από το φώς της Δύσης.
Εκεί που κυριάρχησε η Λατινική τιάρα, η Ορθοδοξία μεταλλάχθηκε σε κάτι άλλο: σε Ουνία, σε μίμηση, σε τελετουργία χωρίς εσωτερική νοηματοδότηση.
Δεν χάθηκε επειδή καταδιώχθηκε, αλλά επειδή διαστρεβλώθηκε.
Το ερώτημα του Νοταρᾶ, λοιπόν, παραμένει αναπάντητο για όποιον ζητά εύκολες αλήθειες. Μα βρίσκει απάντηση στη διάρκεια του χρόνου, στο αίμα που πότισε τον σπόρο της Ρωμιοσύνης.
Η ιστορία δεν είναι τελικά αυτό που συνέβη, αλλά αυτό που άντεξε.
Και η Ορθοδοξία άντεξε· όχι λόγω της πολιτικής της σοφίας, αλλά λόγω της πνευματικής της αντοχής.
Σήμερα, μέσα σε έναν νέο ιστορικό μετασχηματισμό, όπου η πίστη απειλείται όχι από τυράννους αλλά από την αδιαφορία, η φωνή του Νοταρᾶ αποκτά ξανά επίκαιρη βαρύτητα.
Μας καλεί να επιλέξουμε όχι το συμφέρον, αλλά την αλήθεια, όχι την ησυχία, αλλά τη μαρτυρία,όχι την προσαρμογή, αλλά την Εκκλησία.
Η Εκκλησία δεν είναι θεσμός ευκολίας· είναι κοινότητα θυσίας, δεν είναι προσαρμοστικό σύστημα εξουσίας· είναι σώμα Χριστού.
Και αυτό το σώμα δεν προδίδεται.
Υποφέρει, μα δεν διαφθείρεται, καρτερεί, μα δεν αλλοιώνεται.
Ακόμα και στα χαλάσματα μιας άλωσης, σώζει το πρόσωπο του Θεού μέσα στον άνθρωπο.
Ο Λουκάς Νοταρᾶς δεν επέλεξε ανάμεσα σε δύο καλούς δυνάστες, επέλεξε ανάμεσα σε δύο θανάτους και προτίμησε εκείνον που αφήνει την ψυχή να υψωθεί.
Δεν υμνούμε την επιλογή του για το πολιτικό της αποτέλεσμα· την υμνούμε για τη θεολογική της ακεραιότητα.
Όταν η Ιστορία ξεγυμνώνεται από τα μεγαλεία της, αυτό που απομένει είναι η πίστη η πίστη που επιβιώνει μέσα στην ήττα, που ψιθυρίζεται όταν απαγορεύεται, που φωτίζει όταν όλα γύρω σβήνουν.
Και τότε, όπως και τώρα, η Εκκλησία δεν θα σωθεί από τις συνθήκες:
Θα σωθεί από τους ανθρώπους που θα την κουβαλήσουν μέσα τους, όπως οι παλιοί, όπως οι σκλαβωμένοι, όπως οι άγιοι.
Το δίλημμα του Νοταρᾶ παραμένει ζωντανό κι αν δεν το απαντήσουμε εμείς, θα το απαντήσει η στάση μας όταν έρθει η ώρα να διαλέξουμε.
Ανάμεσα στο εύκολο και στο τίμιο, ανάμεσα στο φαινομενικά σωτήριο και στο βαθιά αληθινό.
Να είμαστε άξιοι όχι της ελευθερίας που μας δόθηκε, αλλά της πίστης που μας εμπιστεύθηκε.
https://proskynitis.blogspot.com/2025/06/blog-post_39.html
Categorised in: Uncategorized