Η καταστροφή στη Γάζα ξεπερνά τις ρουκέτες και τους ομήρους. Αφορά επίσης το φυσικό αέριο και το πολυπόθητο όνειρο της δημιουργίας μιας εναλλακτικής λύσης στη Διώρυγα του Σουέζ.

Για δεκαετίες, σημαντικές ανακαλύψεις υπεράκτιων πηγών ενέργειας και φιλόδοξα έργα υποδομής ήταν ισχυρά, ανείπωτα κίνητρα για τις αποφάσεις της ισραηλινής πολιτικής, συχνά με άμεσο κόστος την παλαιστινιακή κυριαρχία και την οικονομική επιβίωση.

Η τρέχουσα σύγκρουση έχει φέρει ξεκάθαρα αυτά τα στρατηγικά συμφέροντα στο προσκήνιο, αποκαλύπτοντας έναν αδυσώπητο αγώνα για πόρους που έχει επανειλημμένα υπονομεύσει την ειρήνη.

Η ιστορία ξεκινά το 2000, όταν ετοιμαζόταν η δεύτερη Ιντιφάντα. Ο ηγέτης της PLO Γιάσερ Αραφάτ γιόρτασε την ανακάλυψη φυσικού αερίου περίπου 30 χιλιόμετρα από τις ακτές της Λωρίδας της Γάζας. «Αυτό θα προσφέρει μια σταθερή βάση για την οικονομία μας, για την ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους με πρωτεύουσα την ιερή Ιερουσαλήμ», είπε ο Αραφάτ.

Ήταν το θαλάσσιο πεδίο της Γάζας, ένα κοίτασμα με εκτιμώμενα 28 έως 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου. Αν και μπορεί να είναι μικρό σε σύγκριση με το κοίτασμα Λεβιάθαν του Ισραήλ, αντιπροσώπευε μια πιθανή σανίδα σωτηρίας 4 δισεκατομμυρίων δολλαρίων για την οικονομία της Λωρίδας της Γάζας και πρόσφερε την ευκαιρία να ξεπεραστούν οι χρόνιες ελλείψεις ενέργειας και η εξάρτηση από την ξένη βοήθεια.

Μια ιστορία στάσιμης ανάπτυξης

Από την αρχή, το Ισραήλ προσπάθησε να ελέγξει αυτόν τον πόρο. Το 1999, ο πρωθυπουργός Εχούντ Μπαράκ έστειλε το ισραηλινό ναυτικό στα ύδατα της Γάζας για να αποτρέψει μια αναπτυξιακή συμφωνία μεταξύ της Παλαιστινιακής Αρχής και της βρετανικής BG Group.

Το Ισραήλ απαίτησε το φυσικό αέριο να διοχετεύεται στις εγκαταστάσεις του σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή της αγοράς και να ελέγχει τα έσοδα που προορίζονται για τους Παλαιστίνιους. Μια επακόλουθη συμφωνία που θα προμήθευε το φυσικό αέριο στην Αίγυπτο ματαιώθηκε όταν ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνυ Μπλερ παρενέβη για λογαριασμό της ισραηλινής κυβέρνησης, σύμφωνα με πληροφορίες κατόπιν αιτήματος του πρωθυπουργού Εχούντ Ολμέρτ. Αυτοί οι ελιγμοί κατέστρεψαν τις προοπτικές για την παλαιστινιακή δημοσιονομική αυτονομία. Όταν η κυβέρνηση ενότητας υπό την ηγεσία της Χαμάς απέρριψε τους όρους, το Ισραήλ επέβαλε αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας.

Αυτό το μοτίβο συνεχίστηκε σε αρκετές συγκρούσεις. Ο πόλεμος του 2008-2009 δεν οδήγησε στη μεταφορά του ελέγχου των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο Ισραήλ, αλλά το κίνητρο παρέμεινε. Μια ισραηλινή ενεργειακή κρίση το 2011, η οποία πυροδότησε τις μεγαλύτερες διαμαρτυρίες για το κόστος ζωής εδώ και δεκαετίες, έδωσε στην κυβέρνηση Νετανιάχου ένα επιτακτικό κίνητρο να επιδιώξει την ενεργειακή κυριαρχία στη Γάζα.

Το όνειρο του καναλιού

Εκτός από το έργο φυσικού αερίου, υπάρχει ένα ακόμη πιο φιλόδοξο έργο: το έργο της διώρυγας Ben-Gurion. Αυτή η προτεινόμενη πλωτή οδός θα διέσχιζε το ισραηλινό έδαφος κοντά στη Γάζα και θα ήταν μια εναλλακτική λύση στη Διώρυγα του Σουέζ. Η ιδέα δεν είναι νέα, αλλά έχει τις ρίζες της στα πρώιμα σιωνιστικά οράματα.

Ο ίδιος ο Theodor Herzl φαντάστηκε την εβραϊκή χώρα ως κόμβο κυκλοφορίας μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Τον Απρίλιο του 2021, το Ισραήλ ανακοίνωσε σχέδια για μια διπλή διώρυγα που θα είναι σχεδόν κατά το ένα τρίτο μεγαλύτερη από τη Διώρυγα του Σουέζ και θα αποφέρει 6 δισεκατομμύρια δολλάρια ή περισσότερα ετησίως.

Αυτό το έργο θα έδινε σε όποιον το ελέγχει τεράστια οικονομική επιρροή στις παγκόσμιες ναυτιλιακές διαδρομές. Η Διώρυγα του Σουέζ διαχειρίζεται το 12% του παγκόσμιου εμπορίου και παρέχει στην Αίγυπτο ετήσια έσοδα 9,4 δισεκατομμυρίων δολλαρίων ΗΠΑ. Μια ισραηλινή εναλλακτική λύση θα άλλαζε θεμελιωδώς τη γεωπολιτική κατάσταση. Πριν από τις 7 Οκτωβρίου, μόνο η παλαιστινιακή Λωρίδα της Γάζας και η Χαμάς στέκονταν ανάμεσα στην κυβέρνηση Νετανιάχου και αυτό το γιγαντιαίο έργο.

Η σύγκλιση αυτών των δύο στρατηγικών στόχων – ο έλεγχος του φυσικού αερίου της Γάζας και η πορεία για μια ανταγωνιστική διώρυγα – δίνει μια δραματική εικόνα. Το ναυτικό πεδίο της Γάζας, όπως σημείωσε ένας ειδικός, «παραμένει απρόσιτο λόγω των ισραηλινών περιορισμών και επομένως δεν προσφέρει καμία ανακούφιση στον λαό της Γάζας που υποφέρει από μια συντριπτική ισραηλινή πολιορκία».

Εν τω μεταξύ, τα σχέδια για τη διώρυγα Μπεν-Γκουριόν προωθήθηκαν με μια συμφωνία του 2020 μεταξύ μιας ισραηλινής κρατικής εταιρείας και μιας εταιρείας με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για τη χρήση ενός υπάρχοντος αγωγού, μόλις ένα μήνα μετά την υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ.

Τελικά, η ιστορία της Λωρίδας της Γάζας δεν είναι μόνο μια εδαφική σύγκρουση, αλλά και ο αποικισμός των πόρων. Ο συστηματικός αποκλεισμός της παλαιστινιακής οικονομικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την επιδίωξη έργων που σβήνουν την παλαιστινιακή παρουσία από τον χάρτη, αποκαλύπτει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική στην οποία ο έλεγχος των ενεργειακών και εμπορικών οδών θεωρείται ότι αξίζει τον κόπο, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ατελείωτους πολέμους και την εξαφάνιση της ελπίδας ενός λαού για ένα κυρίαρχο μέλλον.